Onlangs sprak ik een startende collega die onbevoegd voor de klas staat. Ze vertelde dat ze vanuit de hogeschool een kijkles had gehad en dat bij de nabespreking bleek dat er onvoldoende groei in haar manier van lesgeven te zien was. Ze was verdrietig: ze had juist het idee dat ze heel hard gewerkt had! Sterker nog, ze werkte zich over de kop! Differentiatie toepassen, gedrag reguleren, lessen voorbereiden, klassenmanagement. En dan waren er natuurlijk nog de vergaderingen, verplichte bijeenkomsten en de studie zelf. Eigenlijk had ze het gevoel dat ze het allemaal tegelijk deed en niks helemaal goed.
Herkenbaar
Een herkenbaar beeld als je het mij vraagt. En een typische valkuil voor startende leraren en zij-instromers die de studie combineren met een aanstelling: je wordt door collega’s al snel voor vol aangezien, die kleine aanstelling wordt bij een zieke of vetrekkende collega al snel een (te) grote aanstelling en voor je het weet werk je je te pletter, maar lukt er eigenlijk niets (echt).
De boosdoener? Die aanstelling!
Het is natuurlijk heel fijn om, wanneer je overstapt naar het onderwijs of net begint terwijl je nog studeert, direct betaald te krijgen voor je werkzaamheden. Het is meestal geen probleem om gewerkte uren als stage uren in te dienen. En het is prima om lessen vorm te geven naar de eisen van de studie. Win win zou je zeggen. En toch is dit niet altijd zo en niet voor iedereen weggelegd. Een aanstelling betekent namelijk meestal ook dat de school andere dingen van je verwacht dan wanneer je als stagiair werkt. Ook als je van te voren afspreekt dat je bepaalde dingen (nog) niet doet of enigszins ontzien moet worden: je hebt een aanstelling en in principe zien collega’s je dan ook als collega. De afspraken die je maakt zijn over het algemeen oprecht, ik ben ervan overtuigd dat men daarmee de beste bedoelingen heeft. Maar in de praktijk ben je op papier ‘gewoon een bepaalde hoeveelheid fte’ die wordt meegeteld. En dus zit je ineens in een e-mailgroep met bepaalde verplichtingen, word je verwacht bij vergaderingen en word je gevraagd om die extra klas erbij te nemen als een collega uitvalt: je hebt immers maar een kleine aanstelling. Dat jij alles eigenlijk nog moet leren, moet groeien, ontwikkelen én studeren… dat ziet men meestal niet (op papier).
De valkuil
Dit is de valkuil van het onbevoegd voor de klas staan. Je wordt overschat en overvraagd. Je wil eigenlijk ‘nee’ zeggen, maar je durft niet goed. Je gaat over je grenzen heen, probeert bij te blijven en gaat de verkeerde prioriteiten stellen: je studie en ontwikkeling komen op de achtergrond terecht. Dit is niet nieuw en het gebeurt behoorlijk vaak. Ook toen ik ruim tien jaar geleden het onderwijs in ging en onbevoegd voor de klas stond liep ik in die valkuil. En niet alleen ik, ook veel studiegenoten en startende collega’s om mij heen. Veel van deze mensen vielen uiteindelijk uit en stopten moet de studie. Ze gingen iets anders doen. Het hangt erg af van de persoon of je wel of niet stopt. Sommige mensen doen het prima op die druk, anderen (zoals de collega waar ik hierboven over schrijf) houden dit niet lang vol. En dat is niet zo gek, want het is ook veel en je moet erg sterk in je schoenen staan. Maar wat kun je doen om deze valkuil te omzeilen?
De tip? Grenzen stellen
Er is eigenlijk maar één echte tip en dat is: stel grenzen en houd je hieraan! Maak die afspraken voordat je onbevoegd voor de klas gaat en laat ze het liefste op papier zetten (of vastleggen in een e-mail). Daarmee heb je een document in handen om altijd naar te verwijzen als men over deze basisafspraken heen gaat. Maar zorg ook dat je zelf ‘mondiger’ wordt. ‘Nee’ is ook een antwoord. En dat betekent niet dat je onaardig bent of dat men denkt dat je niet goed bent in je werk. De meeste van je collega’s hebben die bevoegdheid al. Zij hebben niet de zorg van het nog te behalen diploma. Als jij dat diploma niet haalt, dan heb je straks ook geen aanstelling meer en dus is het belangrijk om die studie als prioriteit te stellen. Dat je daarnaast de werkgever ‘uit de brand helpt’ om wat klassen les te geven, dat is prima! Maar het moet duidelijk zijn dat jij je studie op de eerste plaats zal moeten zetten om straks ook nog die lessen te kunnen geven.
Ben je benieuwd naar meer veel voorkomende valkuilen in de begeleiding van startende leraren en zij-instromers?
Dan is mijn online cursus Vijf valkuilen bij de begeleiding van startende leraren, speciaal voor docentcoaches en schoolopleiders echt iets voor jou!
Leer welke vijf veel voorkomende valkuilen op de loer liggen bij de begeleiding van startende leraren en zij-instromers en hoe je ze kunt herkennen, maar vooral ontwijken. Bespaar veel tijd en energie en ga vol focus en aandacht aan de slag met de begeleiding van startende leraren en zij-instromers, met als resultaat een fijne samenwerking waarin beide partijen gezien en gehoord worden.
Ik kijk niet op de traditionele manier naar (jouw) coaching. Ik leer je niet de geijkte coachstrategieën (denk aan OMA en NIVEA), hoewel hier misschien zijdelings naar verwezen zal worden.
Wel neem ik je mee in hoe startende leraren kijken naar coaching en deel ik met je wat hun ervaringen zijn en hoe jij hierop in kunt springen om jouw begeleiding te verbeteren en naar een hoger niveau te tillen.
