Heb jij je weleens gerealiseerd dat groepsvorming doorgaat tot aan het einde van het schooljaar? Misschien denk je dat groepsvorming belangrijk is voor de start van het schooljaar, om een prettig en veilig leerklimaat te realiseren voor jou en je klas(sen). Dat het dient om een fijne basis neer te zetten om gedurende het jaar op te bouwen. Maar niets is minder waar! Ook nu, aan het einde van het jaar, is groepsvorming van belang. Het jaar afsluiten is net zo belangrijk als het jaar starten!
Persoonlijk ben ik nogal een doetje…
Ik raak altijd wat emotioneel aan het einde van het schooljaar. Waar ik sommige leerlingen gedurende het schooljaar achter het behang zou kunnen plakken vanwege hun gedrag, kan ik me aan het einde van het schooljaar niet voorstellen dat ze volgend jaar niet meer voor me zitten. Oke, dat geldt niet in alle gevallen, maar het gebeurt mij vrij vaak dat ik me zo voel. Ik vind afscheid nemen en dingen beëindigen altijd vreselijk en dus is dat bij een schooljaar niet anders.
Sommige leerlingen ervaren dit ook zo! Zit je er net lekker in, komt de afronding van het schooljaar er alweer aan. Gepaard met drukke periodes, onduidelijkheid over het volgende jaar, omdat je een nieuwe klas krijgt of misschien wel een nieuwe school/opleiding. Hoewel veel leerlingen/studenten zeggen dat ze niet kunnen wachten op de vakantie, is dit lang niet altijd ook echt het geval. Sommige leerlingen zijn bijvoorbeeld helemaal niet graag zes weken thuis. Anderen maken zich veel zorgen over hun toekomst, ook als dat slechts om volgend schooljaar gaat.
De groep is met zorg gevormd en moet daarom ook met zorg worden ontbonden.
Daar is tijd voor nodig en ruimte voor eventuele emoties. Ook als je denkt dat leerlingen hier misschien niet op zitten te wachten is het van belang dat jij laat zien dat je het WEL belangrijk vindt om het jaar goed af te ronden en je leerlingen goed af te leveren. Het is onderdeel van het groepsproces, maar past ook bij de band die je waarschijnlijk met zorg hebt opgebouwd. Het hoort bij het stukje vertrouwen dat je van je leerlingen/studenten hebt gewonnen. Als je dat aan het einde van het schooljaar zonder moeite naast je neerlegt om vervolgens verder te gaan, dan kan dat met terugwerkende kracht werken op het afgelopen schooljaar.
Gelukkig is er op iedere school altijd aandacht voor die afronding en dat laatste stukje groepsvorming. Er wordt altijd wel een afsluiting georganiseer. Denk aan de musical en het kamp in groep 8, een uitje met de klas of een schoolfeest. Benieuwd wat je zelf nog zou kunnen doen om wat extra aandacht aan deze fase te besteden? Ik heb vijf tips voor je!
- Plan een afscheidsactiviteit: Organiseer een leuke activiteit waarbij de hele groep samen kan komen om het schooljaar op een positieve manier af te sluiten. Dit kan bijvoorbeeld een picknick in het park zijn, een gezellige barbecue of een afscheidsfeestje op school.
- Laat leerlingen reflecteren: Geef leerlingen de kans om terug te kijken op het afgelopen schooljaar en te delen wat ze hebben geleerd, wat ze leuk vonden en wat ze misschien anders hadden willen doen. Dit kan helpen bij het verwerken van het afscheid en het afsluiten van het schooljaar. Laat ze ook reflecteren op jou en jouw lessen! Klinkt spannend, maar kan jou heel veel inzicht geven. Die inzichten neem jij mee naar volgend schooljaar.
- Maak een afscheidsritueel: Creëer een ritueel waarbij leerlingen symbolisch afscheid kunnen nemen van elkaar en van het schooljaar. Dit kan bijvoorbeeld door het schrijven van afscheidsbriefjes, het maken van een gezamenlijk kunstwerk of het planten van een boom in de schooltuin. Ook leuk: een tijdcapsule!
- Geef ruimte voor emoties: Afscheid nemen kan emoties met zich meebrengen, zoals verdriet en onzekerheid. Zorg ervoor dat er ruimte is voor leerlingen om deze emoties te uiten en bied indien nodig extra steun en begeleiding. Maak je je zorgen om bepaalde leerlingen in het bijzonder? Maak dit bespreekbaar bij collega’s die je hier misschien bij kunnen helpen, zoals je teamleider of leden van het zorgteam. Wellicht kunnen jullie nog iets extra’s voor deze leerlingen/studenten doen.
- Focus op de toekomst: Help leerlingen om vooruit te kijken naar de volgende fase in hun leven, of dat nu de zomervakantie is of de overgang naar een nieuwe school. Moedig ze aan om nieuwe doelen te stellen en zich voor te bereiden op wat er komen gaat. Leuk om over in gesprek te gaan en om concreet te maken, bijvoorbeeld met behulp van de post-it werkvormen!
Behoefte om volgend jaar goed voorbereid aan de slag te gaan? Bekijk dan de cursus Plan je schooljaar rond voor VO en MBO!
Ik leer je het schooljaar plannen op één A4tje, het jaar te verdelen in periodes en vervolgens de lesstof zo te verdelen dat je precies weet wat je wanneer gaat doen!