Lessen voorbereiden: hoeveel tijd kost dat?

Lessen voorbereiden, hoeveel tijd kost dit? Dat is een vraag waar niet direct een eenduidig antwoord op is. Het zit namelijk zo: dat hangt van meerdere factoren af. Eén ding kan ik wel alvast verklappen: hoe langer je het werk doet, hoe makkelijker het voorbereiden van lessen wordt. In dit artikel lees je welke factoren invloed hebben op de hoeveelheid tijd die je kwijt bent aan het voorbereiden van lessen. Ook geef ik je tips!

Lessen voorbereiden: welke factoren zijn belangrijk?

Het spreekt natuurlijk voor zich dat een startende leraar over het algemeen meer tijd nodig heeft voor lessen voorbereiden dan een leraar die al jaren in het vak zit. Maar er zijn meer factoren die invloed hebben op de tijd die je kwijt bent.

• Je staat niet boven de stof Zeker als je als zij-instromer werkt of als studerende leraar voor de klas staat, kan het voorkomen dat je nog niet alle lesstof hebt gehad tijdens je opleiding. Je staat dan nog niet boven de lesstof. En als je niet echt goed in de materie zit, kan dit een vervelend en onzeker gevoel geven. Dat zorgt er ongetwijfeld voor dat je jezelf extra goed wil voorbereiden en dat kost meer tijd.
• Een nieuwe jaarlaag Je krijgt een klas waar je nog niet eerder les aan gaf. Gaf je eerst vooral onderbouw les en moet je nu ook in de bovenbouw aan de slag? Dan moet je leren wat er zich allemaal afspeelt binnen jouw vak in zo’n jaarlaag. Misschien ben je gestart met alleen brugklassen in je eerste jaar en geef je in je tweede jaar ook tweede klassen les. Ook dan geldt: je moet ontdekken wat er speelt en welke onderwerpen aan bod komen. En daarnaast moet je leren hoe je deze onderwerpen het beste kunt overbrengen.
• Je bent zeer perfectionistisch Een eigenschap die veel leraren hebben, dus gek is dat niet. Maar het maakt het er niet makkelijker op. Een beetje perfectionist blijft tot het laatste moment sleutelen als zijn voorbereiding en dat kan een opgejaagd gevoel geven.
• Je bent onzeker over je eigen kunnen Klinkt ook logisch, maar is ook gewoon waar. Als starter ben je misschien nog niet helemaal zeker over wat je wel en niet kan. Deze onzekerheid kan ervoor zorgen dat je lang bezig bent met voorbereiden. Je wilt misschien niks aan het toeval overlaten.

Wat kan je doen om de tijd te verkorten?

Bovenstaande oorzaken voor een lange voorbereidingstijd zijn natuurlijk geen hogere wiskunde. Het is best logisch. En tegelijkertijd lijken dit ook oorzaken waar je niet zoveel aan kunt doen. Het is vooral een kwestie van tijd: hoe langer je in het onderwijs werkt, hoe makkelijker het wordt. En dat is ook direct het goede nieuws! Want het is waar! De eerste vijf jaar zijn het zwaarste. Je voelt je nog niet zeker genoeg om het wat meer los te laten. Je leert nog iedere dag bij: letterlijk tijdens het volgen van je studie of in de praktijk door te doen, te vallen en op te staan. Gedurende de tijd krijg je steeds meer jaarlagen en uiteindelijk ga je merken dat de voorbereiding voor jaarlagen die je al eens gedraaid hebt makkelijker gaat. Maar zijn er tips die je kunt toepassen om in die eerste vijf jaar niet te verzanden in een enorm lange voorbereidingstijd? Ja! Die zijn er zeker. En dit zijn tips die ik zelf ben gaan toepassen toen ik net gestart was, dus wellicht heb je er iets aan.

1. Zorg voor een planning Ga na bij collega’s of zij werken met een planning. Als het enigszins goed geregeld is binnen jouw vakgroep is de kans aanwezig dat er per jaar en/of periode een planning wordt gemaakt. Maak gebruik van deze planning! Is deze planning er nog niet? Maak er dan zelf een. Probeer zo concreet mogelijk per les aan te geven wat je gaat behandelen. Zorg ervoor dat je de stof in kleine stukjes hakt. Werk toe naar een einddoel (de toets?). Bouw tijd in voor herhaling en/of het stellen van vragen door de leerlingen of bijvoorbeeld extra oefentijd. Hoe je dit aanpakt ga ik je leren in de Mini cursus Lessen voorbereiden.
2. Gebruik tussenuren efficiënt Om te voorkomen dat je tot ‘s avonds laat thuis nog aan het werk bent, raad ik je aan zoveel mogelijk gebruik te maken van vrije momenten op school. Denk daarbij bijvoorbeeld aan tussenuren. Hoe meer je op school kan doen, hoe minder je thuis hoeft te doen. Je houdt  dan de scheiding tussen werk en privé en dat geeft meer rust.
3. Vraag hulp van collega’s Jouw collega’s doen het werk vaak al jaren. Ze hebben meer ervaring en zijn waarschijnlijk minder tijd kwijt aan voorbereiden. Er zijn zelfs vakken waarvan de inhoud nauwelijks verandert. Je kunt dan jaren achter elkaar dezelfde presentatie gebruiken in bepaalde jaarlagen. Vraag je collega’s of ze hun presentaties met jou willen delen. Je kunt ze in eerste instantie gebruiken (dat geeft rust in drukke periodes) en uiteindelijk kun je ze ook aanpassen naar een manier van lesgeven die echt bij jou past.
4. Zorg voor een (algemeen) back-upplan Een woordzoeker, een boek mee naar de les, een korte en leuke vakgerichte opdracht, je kunt van alles verzinnen. Maar zorg ervoor dat je altijd een back-upplan hebt voor tijdens de les. Loopt het toch niet zoals gepland? Zijn leerlingen sneller klaar? Kom je niet uit met je lesstof of heb je om een andere reden tijd over? Dan heb je altijd iets achter de hand om je leerlingen mee aan het werk te zetten. Heb je dit niet, dan loop je het risico dat leerlingen die niks meer te doen hebben gaan rotzooien. En dat komt de orde in jouw les niet ten goede. Daarnaast: als je weet dat je een goed back-upplan hebt, kan je misschien de voorbereiding een beetje loslaten.

Dus: Hoewel leidinggevenden zouden moeten weten dat je nieuw bent en jou geen grote taken zouden moeten geven tijdens je eerste (twee) jaar, weten lang niet alle collega’s waar jij in je ontwikkeling staat. Mijn ervaring is dat iedereen graag wil helpen, maar doordat ze zelf heel druk zijn hebben ze vaak niet in de gaten dat ze iemand anders overvragen. Praat daarom met je collega’s en maak duidelijk dat je nieuw bent en niet alles weet/kunt/wil doen. Stel collega’s vragen en geef aan dat je graag van ze leert. Ik denk echt dat je hiermee een stukje werkdruk kunt verminderen!