Een goede voorbereiding is het halve werk en in het onderwijs geldt dit echt! Als starter maakte ik eens de fout om, uit pure tijdnood overigens, een les niet voor te bereiden. En dat heb ik geweten! Hoe leuk een klas ook is, leerlingen merken het direct als jij eigenlijk geen idee hebt wat je aan het doen bent. En hoe overtuigd je ook bent van jouw kennis over jouw vak: een les is meer dan alleen die kennis! Daarom is, zeker in het begin, een les voorbereiden echt heel belangrijk. Als het namelijk voor jou duidelijk is wat het onderwerp, het doel en de inhoud van jouw les is, dan heb je meer ruimte in je hoofd om zaken die je niet kunt plannen op te pakken.
Waar bestaat een les dan uit?
Behalve het overbrengen van stof ben je tijdens een les met meer dingen bezig. Je voedt op, je corrigeert, je houdt bij de les, je maakt een grapje, je moet inspringen op gedrag en ga maar door. De mate waarin je dit moet doen is afhankelijk van de klas. Sommige klassen zijn supermakkelijk, andere klassen zijn een enorme uitdaging op pedagogisch gebied. Als jij niet duidelijk voor ogen hebt wat je in een les wil gaan doen en hoe je dit gaat doen, dan merken leerlingen dit en dan gaan ze met jouw kostbare lestijd aan de haal. Ook de lieve en rustige klasjes doen dit. Dat is overigens niets geks, dat is gewoon lesgeven. Lesgeven is niet alleen jouw kennis overdragen aan een stel goed luisterende tieners. Helaas, alhoewel: ik vind het juist ontzettend fijn dat ze voor uitdaging zorgen!
Een les voorbereiden, hoe doe je dat?
Wellicht heb je dit tijdens je studie gehad en misschien nog niet. Maar mij hielp het in het begin heel erg om per les een kleine les opzet te maken. Daarbij noteerde ik om welke klas het ging. Dit is belangrijk, omdat je dan ook kunt terugzoeken waar je met die klas gebleven bent. Daarnaast noteerde ik het onderwerp van de les, het doel van de les en de te verwachten voorkennis. Voorkennis is belangrijk, omdat je niet te veel in herhaling wil vallen maar ook niet stukken informatie wil overslaan. Als je je les voorbereid schat je in wat die voorkennis ongeveer zal zijn. Je zal dit echter wel nog moeten checken in de les zelf! Ik bedacht van te voren werkvormen en opdrachten. Helemaal in het begin wilde ik nog wel eens een planning maken per 10 minuten. Ik vond het namelijk nog wel eens moeilijk om binnen de lestijd van 50 minuten te blijven.
Een les voorbereiden met een lesvoorbereidingsformulier
Om het jou makkelijker te maken tijdens je eerste lessen heb ik een formulier ontwikkeld. Daarin staan de belangrijkste punten voor een goed voorbereide les genoemd. Je kunt het zelf, per les, invullen. Je zal waarschijnlijk merken dat, wanneer je meer lessen gaat voorbereiden, je het formulier anders gaat invullen. En wellicht heb je het formulier uiteindelijk niet eens meer nodig! Als je wat meer ervaring hebt is het ook prima om in een schriftje bij te houden wat je per les gaat behandelen en of je dit ook echt hebt behaald.
Hoe gebruik je het formulier?
Je kunt het formulier hier downloaden. Vul vervolgens alle gegevens in:
Bepaal het doel van de les
Houd dit kort, probeer niet te veel stof per les te behandelen. Houd je ook aan de planning die wellicht binnen de vakgroep is opgesteld.- Bedenk welke voorkennis je zou mogen verwachten
Dit is afhankelijk van het onderwerp en de jaarlaag. Dit vraagt ook enig inzicht van jou als docent. Weet je niet zeker wat je van de leerlingen mag verwachten? Ga dan na wat leerlingen in het jaar ervoor hebben geleerd over het onderwerp door die methodeboeken erbij te pakken. Kom je er niet uit? Vraag een ervaren collega. - Bedenk welke begrippen of vaardigheden je leerlingen minimaal moeten leren in deze les.
Ook hier geldt: blijf realistisch! Je hebt vaak maar 50 minuten, hak de stof in stukken en herhaal liever een keer. Zo blijft de stof beter hangen. - Bedenk met welke werkvormen je de stof gaat overbrengen.
Om te beginnen wil je weten welke voorkennis er daadwerkelijk aanwezig is. Vervolgens wil je de nieuwe stof overbrengen, wellicht gebruik je nog een andere manier om dit te laten zien en uiteindelijk zet je ze aan het werk met opdrachten uit het boek of een activerende werkvorm. Vergeet vooral niet om aan het einde van de les te evalueren: is het lesdoel bereikt? Al met al heb je per les zomaar 5 werkvormen uit te voeren! En dat binnen 50 minuten. - Bedenk ook welke opdrachten moeten worden gemaakt
Dit kunnen opdrachten zijn uit het boek, maar je kan natuurlijk ook zelf opdrachten bedenken. Bedenk ook van te voren wat je van leerlingen verwacht als ze de opdrachten nog niet af hebben. En, ook niet onbelangrijk, wat doe je met leerlingen die al heel snel klaar zijn! Want leerlingen die niks te doen hebben, die gaan meestal vervelen in de klas. - In het onderste gedeelte kun je plannen of notities plaatsen
In het allereerste begin plande ik dus mijn lessen per 10 minuten ongeveer, zodat ik precies wist wanneer een werkvorm eindigde en ik de nieuwe werkvorm moest introduceren. Ik communiceerde ook aan de leerlingen heel duidelijk hoeveel tijd ze hadden per werkvorm of opdracht. Ik deed dit omdat ik in het begin vaak mijn doelen niet binnen de tijd haalde! En dat gaf bij mij en bij mijn leerlingen onrust. Later maakte ik notities over de lessen, zodat ik een volgende les precies wist wat er was gebeurd en waar we waren gebleven. Het is aan jou om hier op je eigen manier invulling aan te geven!
Schrijf je hier in voor mijn wekelijkse e-mail met tips. Extra leuk: je ontvangt dan direct mijn gratis e-book vol tips voor startende leraren!
