Ken je dat? Je hebt het gevoel dat je de hele dag alleen maar bezig bent met brandjes blussen. Je geeft les, maar je komt niet echt toe aan lesgeven. Je staat voor de klas en hebt het gevoel dat je constant achter de feiten aanloopt. Als er links in de klas iets gebeurt en je hebt de situatie gesust, beginnen ze rechts in de klas. Als je je daarop richt, start er aan de andere kant van de klas weer een discussie. Je probeert orde en rust te creëren, maar bent in werkelijkheid alleen maar bezig met brandjes blussen.
Een zeer onbevredigend gevoel, waar je ook nog eens heel onrustig van wordt. En niet alleen jij, ook je leerlingen/studenten ervaren dit als onrustig. Sterker nog, leerlingen kunnen zich in deze situatie zelfs onveilig voelen binnen de klas. Iets wat je eigenlijk altijd wil proberen te voorkomen.
Makkelijker gezegd dan gedaan
Jij begrijpt natuurlijk ook wel dat onrust niet perse bijdraagt aan het leerklimaat, het gevoel van veiligheid en een hard werkende klas. Misschien heb je zelf het gevoel dat de klas het erom gaat doen. En dat kan zomaar. Leerlingen zijn er over het algemeen echt niet op uit, maar toch zie je het vaak wel gebeuren. Het is hun humor: kijken hoe ver we kunnen gaan en wanneer de leraar het zat is. En dat is dan grappig.
Ik heb in veel lessen mogen meekijken en zie dit vaak, zeker bij startende leraren. Het is niet gek en je bent zeker geen slechte leraar. Het is heel normaal dat het gebeurt. Wel is het belangrijk om deze situatie zo snel mogelijk te herkennen en er iets aan of mee te doen.
Niet omdat je je leerlingen te kort zou doen als je hier niet aan werkt, maar voornamelijk omdat ik van mening ben dat een dergelijke manier van lesgeven ontzetten vermoeiend is. Het kost bergen met energie en ik kan me voorstellen dat je die als startende leraar wel op een andere manier zou kunnen inzetten.
Werken aan verandering
Je wilt dus werken aan verandering: van keihard werken en constant brandjes blussen, wil je het liefste naar een situatie waarin je leerlingen werken. Dat lijkt misschien nog ver weg, maar het kan! Het heeft tijd nodig en het zal zeker niet in één keer goed gaan, maar het kan! Dus als jij toe bent aan meer rust, minder brandjes blussen en werkende leerlingen, dan zijn de volgende tips misschien een goed startpunt om die verandering in gang te zetten.
- Steek energie in het opbouwen van een band
Het klinkt cliché, ik weet het! Maar toch is dit volgens mij de nummer 1 tip. Ook, of juist, in het klaslokaal gaat het om de relatie. Kinderen, pubers, studenten, ze zijn gevoelig voor zaken als: oprechte interesse, openheid, moeite doen voor elkaar, luisteren, kortom het opbouwen van een band met elkaar. Als een totaal vreemde tegen je zegt: ‘dit is de lesstof, dit is de opdracht: aan de slag!’, dan word je hier wellicht zelf ook wel enigszins recalcitrant van! Dus heb je het idee dat de band met je leerlingen nog wel wat beter of sterker kan, dan is het zeker aan te raden om hiermee aan de slag te gaan. - Zorg voor duidelijke grenzen
En spreek deze ook uit. Maak afspraken, stel je grenzen en zorg ervoor dat je deze ook communiceert, zodat leerlingen weten wat kan en mag. Hoe duidelijker jij bent, hoe minder ze die grenzen zelf hoeven te onderzoeken. - Wees consequent
Zeker als het nog niet lekker loopt met een/je klas, is het verstandig om consequent te zijn. Brandjes ontstaan als jij onduidelijke signalen geeft. Als je wel zegt dat er een consequentie gaat volgen, maar deze vervolgens helemaal niet komt bijvoorbeeld. Dan is er toch onduidelijkheid over jouw grenzen en moeten leerlingen dus zelf gaan onderzoeken wat wel en niet kan. - Zorg voor een escalatieladder
Of eigenlijk voor een de-escalatieladder, want het liefste wil je voorkomen dat de boel escaleert (en daar is zo’n stapsgewijze opbouw zoals bij een escalatieladder echt heel goed voor!). De escalatieladder kun je maken (al dan niet samen met je leerlingen) en in de klas ophangen. Dat geeft duidelijkheid: dit gebeurt er bij een volgende waarschuwing, ga ik dan wel of niet nog dat stapje verder/te ver? Maar je kunt er ook voor kiezen om de escalatieladder vooral voor jezelf te maken. Als een soort houvast. Het is maar net wat bij jou past. - Kijk eens anders naar gedrag
Waarom gedragen de leerlingen zich zoals ze doen? Bij ongewenst gedrag is er eigenlijk altijd iets aan de hand. Wat dat precies is, dat is niet altijd direct duidelijk. En soms kom je er ook niet helemaal achter. Maar als je in je achterhoofd houdt dat er eigenlijk altijd wel iets speelt, dan kun je op zijn minst je oren en ogen openhouden om dit te ontdekken. En daarnaast helpt die gedachte je vaak om ongewenst gedrag niet persoonlijk op te vatten. Dat geeft misschien niet altijd direct een oplossing, maar wel een heleboel verlichting!
Meer tips over omgaan met gedrag vind je trouwens in de Lerarenwaaier Omgaan met Gedrag. Een Lerarenwaaier vol met tips om je eigen mindset te veranderen op die manier anders naar gedrag te kijken, waardoor je sterker en zelfverzekerder voor de klas staat en er meer ruimte komt voor het opbouwen van een band en gewoon goed lesgeven!
De leden van mijn nieuwsbrief kregen deze tip vorige week al in hun mailbox! Door je aan te melden ontvang jij als eerste mijn nieuwste tips en krijg je een berichtje wanneer een nieuwe cursus wordt gelanceerd, als er een coachingplekje vrijkomt of als er een online inspiratiesessie gepland staat. Ook ontvang je alleen via de nieuwsbrief exclusieve kortingen op cursussen of Lerarenwaaiers!
Schrijf je daarom hier in voor mijn wekelijkse e-mail met tips. Extra leuk: je ontvangt dan direct mijn gratis e-book vol tips voor startende leraren!
