Klassenmanagement: Routine – tien minuten lezen

Komen jouw leerlingen druk binnen en krijg je ze maar met moeite stil? Denk dan eens aan het inbouwen van een routine aan het begin van je les. Een goede routine om mee te starten is lezen. Niet alleen omdat deze routine je rust geeft aan het begin van je les, maar ook omdat lezen een belangrijk thema is in deze tijd en dit schoolbreed ingezet zou moeten worden. Lezen is een dingetje in puberland Om te beginnen is er veel te zeggen over lezen en pubers. Alhoewel, er is eigenlijk juist maar weinig te zeggen, want: ze lezen niet! Persoonlijk vind ik dat wat kort door de bocht, want je hebt natuurlijk altijd uitzonderingen en ik denk ook niet dat het helemaal zo zwart/wit is. Toch is het weldegelijk zo dat pubers (en ook jongere kinderen) te weinig (boeken) lezen. Er zijn natuurlijk veel redenen aan te wijzen en het is ook heel belangrijk dat kinderen in hun omgeving leesmateriaal krijgen aangeboden. Als leraar heb je niet zo heel veel invloed op wat kinderen in hun thuisomgeving aangeboden krijgen op leesgebied. Maar op school kun j weldegelijk wat doen! Je kunt lezen promoten, je kunt mooie boeken aanprijzen en je hard maken voor een mooie mediatheek met boeken die geleend kunnen worden. En nog veel belangrijker, je kunt al die mooie woorden voorleven. Bijvoorbeeld door je lessen te starten met tien minuten lezen! Waarom is lezen aan het begin van je les een goed idee? Ook als jij geen taal geeft (in het geval van het vo) kun je lezen aan het begin van je lessen. Juist lezen promoten binnen alle vakken van het middelbaar onderwijs zorgt ervoor dat lezen weer ‘normaler’ wordt. Ook in het primair onderwijs de lessen (bijvoorbeeld in de ochtend en in de middag) beginnen met lezen is goed toepasbaar en geeft een rustige start.

Lezen zorgt ervoor dat de woordenschat van leerlingen vergroot wordt.

Zeker bij leerlingen met een taalachterstand en bij leerlingen die bijvoorbeeld weinig leesaanbod krijgen thuis kan die woordenschat wat achterlopen. Het lijkt misschien onderdeel van de taalvakken, maar (begrijpend) lezen wordt is juist ook heel erg belangrijk voor totaal andere vakken: bijvoorbeeld voor het lezen van langere teksten bij geschiedenis of aardrijkskunde. Of voor het begrijpen van verhaalsommen bij wiskunde. Hoe groter de woordenschat is, hoe beter ze teksten begrijpen. Hoe vaker ze lezen, hoe beter ze lange(re) teksten kunnen verwerken (niet alleen op de middelbare school, maar ook tijdens vervolgopleidingen!). En hoe beter ze teksten kunnen begrijpen, hoe beter ze in staat zijn om (toets)vragen te interpreteren en te beantwoorden. Maar wat lees je dan? Pas de leesactiviteiten aan aan de inhoud van jouw vak! Verzamel mooie boeken en/of tijdschriften via collega’s of een oproep aan ouders in de nieuwsbrief. Ga eens bij de kringloop langs, daar hebben zij kasten vol boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen. Van boeken over landen, vulkanen, aardbevingen, tot boeken over koken, creatief bezig zijn en natuurlijk de geschiedenis van Nederland en de wereld. Ook vind ik in de kringloop regelmatig mooie tijdschriften, zoals National Geographic voor slechts een paar cent per tijdschrift. Als je zorgt dat je een kast vol mooie (tweedehands) boeken en tijdschriften in je lokaal hebt staan, die aansluiten bij jouw vak, dan ben je al een heel eind!

Je kunt ook werken in thema’s, waarbij je iedere week of maand een ander thema in je kast zet (denk aan: de 80 jarige oorlog, vulkanen of verzin zelf thema’s). Leerlingen lezen die week of maand dus alleen over het onderwerp van dit thema (het is natuurlijk handig als dit thema ook aansluit op de lessen die je geeft!).

Hierdoor maak je de tien minuten lezen aan het begin van je lessen waardevoller, omdat je ze koppelt aan je lessen. En het stelt je in de gelegenheid om een aantal keer een (formatief) toetsje tussendoor te doen, zodat je kunt checken in hoeverre de leerlingen ook begrijpen wat ze lezen. Maak dit geen standaard onderdeel van het lezen: het doel is dat ze lezen wat leuker gaan vinden. Als je iedere keer wordt overhoord over wat je gelezen hebt, is die lol er snel vanaf. Ga dus op zoek naar een evenwicht in ‘leuk lezen’ en controleren wat ze ervan opsteken. De routine Het zal even duren voordat je zo’n routine er helemaal in hebt bij een klas. Dat duurt een paar weken, maar je zal merken dat het steeds een beetje beter gaat. Spreek met leerlingen dat, als leerlingen binnenkomen ze eerst langs de kast lopen en iets moois uit de kast pakken om te lezen. Vervolgens lopen ze door naar hun plek en gaan dan ook direct lezen. Hoe beter jij je houdt aan deze afspraak, hoe beter leerlingen deze afspraak als vanzelf zullen uitvoeren. Beloon leerlingen die het goed doen, iedere leerling wil beloond worden.

Belonen lokt dan ook eerder positief gedrag uit dan bestraffen.

Na een tijdje merk je dat het meer vanzelf gaat. En merk je ook dat starten vanuit de rust van tien minuten lezen veel prettiger is dan vanuit de drukte die leerlingen in hun hoofd hebben na een pauze!

Opeens weet je het…

Je wordt leraar! In dit boek beschrijf ik precies welke keuzes je moet maken, welke zaken je moet overwegen, welke opties je hebt en waar die opties je brengen. Met recht een praktische leidraad om jezelf te dirigeren naar een omscholingstraject dat zo goed mogelijk bij jou past! Ga je liever zelf aan de slag met klassenmanagement? Bekijk dan eens mijn e-learning Praktisch Klassenmanagement of e-book Praktisch Klassenmanagement. Of bekijk de website van De Lerarenwaaier! Er zijn inmiddels drie Lerarenwaaiers: Klassenmanagement, Werkvormen en Het mentoraat. De Lerarenwaaiers, ieder met een eigen kleur, helpen je met praktische tips die je zo in je tas stopt!