Je hebt hem ongetwijfeld weleens voorbij horen komen: zonder relatie geen prestatie. Het rijmt lekker, maar verder vind ik het een ietwat vervelende uitspraak. Het legt namelijk nogal wat druk op startende leraren, want hoe ga je hiermee om? Hoewel ik van mening ben dat het noodzakelijk is om een goede band met je leerlingen op te bouwen, omdat dit inderdaad de basis is van je werkrelatie met leerlingen, is het wel goed om de term ‘relatie’ uit te leggen. Want als je dan een ‘relatie’ moet hebben met leerlingen, in welke vorm moet je deze dan gieten?
Natuurtalenten
Er zijn collega’s die lijken van nature naadloos aan te sluiten bij de doelgroep. Ze maken grapjes, kennen alle bekende en minder bekende YouTubers, doen mee met een spontaan potje voetbal en staan keihard te dansen tijdens schoolfeesten. Leerlingen lijken weg te lopen met deze leraren en hangen regelmatig om ze heen. Jaloersmakend soms, omdat lang niet iedereen zich zo makkelijk kan mengen in een groep jongeren. Zelf hang ik er ergens tussen. Ik doe graag een dansje tijdens een schoolfeest (als ik er dan toch ben!), ik kan nog geen bal raken tijdens een potje voetbal, dus ik kijk wel uit om me daaraan te wagen! Er blijven regelmatig leerlingen hangen na de les die nog even een praatje willen maken, maar ik sta zeker niet in de pauze op het schoolplein ‘alsof ik bij de jeugd hoor’.
Zoekende
Het heeft wel even geduurd voordat ik een vorm vond waarin ik mezelf prettig voelde. Ik wilde enerzijds een toegankelijke leraar zijn, waar leerlingen zich veilig bij voelen en hun eventuele problemen of zorgen bij durven delen. Tegelijkertijd wilde ik ook mezelf blijven en serieus genomen worden op het moment dat ik een leerling zou moeten corrigeren. Ik heb best wel lang gezocht naar een manier van omgaan met leerlingen die goed bij mij past en het heeft ook wel even geduurd voordat ik begreep dat het mogelijk is om grenzen te stellen en toch een goede band op te kunnen bouwen.
Grenzen
Ik ben groot fan van wederzijds respect en houd helemaal niet van een hiërarchie waarin iemand boven iemand anders staat. Ik ben meer van de begeleidende, coachende rol van de leraar die naast de leerlingen staat. Ik probeer mijn leerlingen zoveel mogelijk zelf te laten nadenken over hun leren, leerprestaties en het behalen van doelen en wil daarin samenwerken. Maar… ik vind ook dat wel duidelijk moet zijn dat er grenzen zijn en dat ik ook als taak heb om die grenzen te bewaken. Uiteindelijk is de leraar er om leerlingen iets te leren, ze naar een doel te begeleiden en ze aan het einde van de rit een bepaalde mate van kennis te hebben bijgebracht. En omdat we over het algemeen leren in een groep (de klas), er verschillende niveaus binnen die groep zijn en iedere leerling andere behoeften heeft, moet er een veilig leerklimaat in die groep zijn. En voor het creëren van dat veilige leerklimaat is de leraar in eerste instantie verantwoordelijk. Hij/zij moet zoveel mogelijk de voorwaarden scheppen om dit samen met de klas te organiseren (klassenmanagement). En daarvoor is het toch nodig dat er een verschil is tussen leraar en leerling. En dat verschil kan goed duidelijk worden door bepaalde grenzen aan te geven. Grenzen die jou als leraar ten opzichte van de leerlingen onderscheid van bijvoorbeeld hun vrienden. En dat betekent ook dat jij richting leerling bepaald gedrag zal laten zien. Denk aan corrigeren waar nodig, naast belonen, coachen en begeleiden. Daarvoor is een goede band noodzakelijk, maar een vriendschap kan juist in de weg staan.
Meer motivatie
Hoewel het misschien soms lijkt alsof leerlingen beter werken en gemotiveerder zijn bij populaire leraren die zich makkelijk mengen in de groep, is dit lang niet altijd het geval. Iedere leerling heeft namelijk iets anders nodig om gemotiveerd te raken en lang niet iedere leerling voelt zich thuis bij een populaire, drukke leraar. Er zijn voldoende leerlingen die zich juist heel prettig voelen bij een rustiger persoon, iemand die wat stabieler is, misschien zelfs iemand die niet meer piepjong is en wat meer voorspelbaar gedrag laat zien. Maar wat leerlingen vooral heel erg belangrijk vinden is dat jij jezelf bent en dat je grenzen kunt stellen. Speel jij een rol, dan prikken zij hier vrijwel direct doorheen. Leerlingen voel dit feilloos aan en zullen hierop reageren. Als jij jezelf niet kunt zijn in de les, dan zal je merken dat leerlingen je gaan uitproberen en jouw grenzen opzoeken. Net zolang totdat je de rol die je aanneemt niet meer kunt volhouden! Persoonlijk vind ik dat dus het mooie van leraar zijn: leerlingen zien jou echt en ze houden je dan ook een spiegel voor. Het dwingt jou ook om op zoek te gaan naar wie jij eigenlijk bent voor de klas. Wat jouw sterke punten zijn en om die dan ook vol enthousiasme in te zetten. Maar, daar kan wel wat tijd overheen gaan (en dat is niet erg!).
Langer volhouden
Ook niet onbelangrijk: jij moet dit werk vol kunnen houden. En dat gaat simpelweg het beste als je zoveel mogelijk jezelf kunt zijn en geen rol hoeft te spelen. Doe je dat niet, dan kost dit je veel meer energie. Energie die je op den duur niet meer kunt opbrengen, met als gevolg dat je misschien wel instort, je motivatie verliest en misschien zelf overweegt om te stoppen. Dus: Blijf jezelf en ontwikkel je tot de leraar die je bent
Zo houd je het langer vol en heb je meer kans op gemotiveerde leerlingen.
Een goede band opbouwen
Nog een laatste puntje: want hoewel het dus echt niet nodig is om vrienden met je leerlingen te worden, is het wel heel belangrijk om te werken aan een goede band met je leerlingen. Een band gebaseerd op een eerlijk en betrouwbaar beeld van jezelf, oprechte interesse in je leerlingen en wederzijds respect. Ga dus op onderzoek uit en zorg dus dat je jezelf ontwikkelt tot de leraar die goed past bij jouw persoonlijkheid. Want als jij jezelf kunt zijn, dan straalt dat vertrouwen uit naar je leerlingen. Het draagt bij aan rust en orde in de klas en zorgt ervoor dat leerlingen weten wat ze aan jou hebben. En dat (in combinatie met goed klassenmanagement en goede didactische vaardigheden) zorgt ervoor dat leerlingen ook tijdens jouw lessen gemotiveerd aan het werk kunnen gaan!
Opeens weet je het…
Je wordt leraar! In dit boek beschrijf ik precies welke keuzes je moet maken, welke zaken je moet overwegen, welke opties je hebt en waar die opties je brengen. Met recht een praktische leidraad om jezelf te dirigeren naar een omscholingstraject dat zo goed mogelijk bij jou past!
Ga je liever zelf aan de slag met klassenmanagement? Bekijk dan eens mijn e-learning Praktisch Klassenmanagement of e-book Praktisch Klassenmanagement.
Of bekijk de website van De Lerarenwaaier! Er zijn inmiddels drie Lerarenwaaiers: Klassenmanagement, Werkvormen en Het mentoraat. De Lerarenwaaiers, ieder met een eigen kleur, helpen je met praktische tips die je zo in je tas stopt!