Lesbezoeken: je haat het of je vindt het geweldig. En of je ze haat of geweldig vindt, dat hangt vaak af van hoe jouw werkgever en/of opleiding ermee omgaat. Want het inzetten van lesbezoeken verschilt per school en dat niet alleen! Het doel van lesbezoeken is ook per school behoorlijk verschillend. En juist dat verschil maakt dus dat je lesbezoeken vervelend of zelfs spannend vindt of niet.
Beoordelingsmethode
Iedere werknemer moet beoordeeld worden. Althans, dat is hoe wij dat in Nederland doen. Een vast contract, een salarisverhoging, ontslag: veel van die zaken zijn afhankelijk van je beoordeling. En in principe is dat in het onderwijs niet anders. Maar daar waar je in andere banen vaak beoordeeld wordt op wat je levert (bijvoorbeeld afgeronde projecten) en/of hoe je functioneert (bijvoorbeeld in de omgang met klanten of collega’s), heb je in het onderwijs een uitzonderlijke situatie: je zit met een klas (of ieder uur een nieuwe klas) vol leerlingen en een regelmatig dichte deur. Je werkt zelfstandig met deze groep en er zijn maar weinig mensen die met je mee kijken. Voor veel leraren is iemand ‘erbij’ in de les helemaal niet zo vanzelfsprekend, zeker niet op dagelijkse basis. En dus zal er in jouw les moeten worden meegekeken om te beoordelen of jij je werk naar behoren uitvoert. Op veel scholen gebeurt dat dan ook en is dit lesbezoek een belangrijk uitgangspunt voor die beoordeling. Voor veel leraren betekent dit dat er veel (soms zelfs alles!) afhangt van dat ene lesuur waarin dat ene lesbezoek plaats zal vinden.
Mijn ervaring
Ook ik word natuurlijk beoordeeld en ook bij mij komt mijn leidinggevend in de les kijken om een indruk te krijgen van hoe ik mijn les uitvoer. Inmiddels vind ik dat niet meer zo spannend, maar vroeger vond ik dat een ramp. Lang heb ik gewerkt als docent, terwijl ik nog niet bevoegd was. Ik deed de opleiding en stond voor de klas. Ik kreeg hetzelfde werk en dezelfde verantwoordelijkheden als een bevoegde leraar en dus werd ik ook op dezelfde manier beoordeeld. Als ik daar nu aan terugdenk, dan vraag ik me af hoe dat mogelijk is, maar het was zo. Een beoordeling zat als volgt in elkaar: twee keer per jaar kwam de leidinggevende kijken. De ene keer vond er na het lesbezoek een functioneringsgesprek plaats waarin verteld werd wat er goed ging en wat er minder goed ging. Waar ik aan moest werken en wat ik onder de knie had. Tijdens dat gesprek mocht ik ook iets terug zeggen. Vragen stellen of (wanneer ik dit nodig vond ter verdediging van mijn handelen) een weerwoord geven. Het tweede lesbezoek stond in het teken van de echte beoordeling. Dit bezoek werd gevolgd door een gesprek waarin je te horen kreeg of je voldoende was gegroeid ten opzichte van die keer ervoor. Of je de feedback had meegenomen en aanpassingen had gedaan. En tijdens dit gesprek was er eigenlijk geen ruimte voor een echt weerwoord. Het was meer een monoloog met uiteindelijk een oordeel. En eerlijk is eerlijk: of je nu ervaren bent of net begint, dat maakt een lesbezoek toch vrij spannend!
Ook beoordeeld tijdens de opleiding
Omdat ik nog niet bevoegd was en dus ook nog bezig was met mijn studie, kreeg ik vaker een lesbezoek. In dit geval dus in het kader van mijn studie. Tijdens deze bezoeken zat niet alleen mijn leidinggevende achterin het lokaal, maar ook mijn stagebegeleider vanuit school en mijn stagebegeleider vanuit de opleiding. Gedurende een jaar waren er twee of drie lesbezoeken in het kader van de opleiding. De eerst (of eerste twee) waren om te zien in welke mate ik eventueel klaar was voor het praktijkexamen. Letterlijk een examen wat ik ieder schooljaar moest afleggen. Het examen bestond uit een heleboel eisen en competenties. Ze stonden op drie vellen papier (dubbelzijdig) en je kunt dan denken aan pedagogisch handelen, met daaronder een twintigtal competenties. Of differentiëren met zo’n vijftien competenties. En al die competenties moest je laten zien in dat ene lesbezoek. Afhankelijk van het jaar waarin je zat moest je 75%, 80%, 90% of 95% van de competenties laten zien. Deed je dat niet? Dan haalde je het praktijkexamen in principe niet. Die bezoekjes en lessen waren niet direct mijn hobby en ik kon er echt van wakker liggen! Niet omdat ik iemand in mijn les zo spannend vond, maar omdat er zoveel vanaf hing!
De inspectie!
Ja, deze heb ik ook eens gehad. Iemand van de onderwijsinspectie in mijn les. Het was niet vanwege de beoordeling van het school, het had te maken met een landelijk onderzoek en de inspectie ging in dat kader dan ook bij meerdere scholen langs. Maar dat maakt het niet minder spannend om iemand van deze organisatie in je les te ontvangen. Ik had er niet perse om gevraagd, maar werd naar voren geschoven door mijn leidinggevende. Wat op zichzelf denk ik een compliment is, maar op het moment zelf nogal spannend aanvoelde. En hoewel de les dus niet bedoeld was als echte officiële inspectieles, kreeg ik aan het einde van de les wel een beoordeling van deze meneer mee. Gelukkig was het oordeel positief, waar ik natuurlijk blij mee was. Maar ik vond dit echt een spannende situatie.
Het kan ook anders
Pas later, toen ik wel al afgestudeerd was en op een andere school werkte, kwam ik in aanraking met lesbezoeken die plaatsvonden in het kader van leren en ontwikkelen. Ongedwongen bezoeken van collega’s, coaches en ook leidinggevenden. Zonder dat er een beoordeling aan vast zat. Maar om van elkaar te leren. Van elkaar ja, want ook de leidinggevenden lieten zich graag inspireren door wat zij bij de verschillende leraren in de les zagen gebeuren. Zo waren er lesbezoeken in het kader van het programma voor nieuwe docenten, waarin een ontwikkelingsvraag centraal stond. Of lesbezoeken van een collega die een lastige klas les moest geven en wilde weten waarom het bij die andere collega nou wel goed liep. Of collega’s die interesse hadden in elkaars werkvormen en om die reden eens bij elkaar binnen liepen. En natuurlijk waren ook hier lesbezoeken ter beoordeling van de leraar, maar omdat het veel normaler was dat er iemand in de klas zat, voelde dat veel minder spannend aan. Juist die gewoonte en de ongedwongen situatie rondom lesbezoeken gedurende het hele jaar, maakte dat je tijdens een beoordelingsles veel minder gespannen was. En wat ook hielp: omdat er gedurende het jaar wel vaker een leidinggevende in je les zat, hing ook niet alles af van die ene les. Als het niet helemaal lekker liep, was er nog ander ‘materiaal’ om uit te putten. Op deze school waren lesbezoeken in ieder geval niet alleen maar gekoppeld aan de spannende situatie van een beoordeling en dat vond ik heel verhelderend.
Anders inzetten van lesbezoeken
Door anders om te gaan met lesbezoeken worden ze wat mij betreft waardevoller voor iedereen en minder spannend voor de (startende) leraren in het bijzonder. Door lesbezoeken gedurende het hele jaar uit te voeren op allerlei niveaus binnen een school, raken leraren meer vertrouwd met zo’n extra persoon in de les. Juist als je als leidinggevende regelmatig eens bij iemand de les binnenloopt, zonder oordeel, maar met eventueel opbouwende feedback, wordt het allemaal veel normaler. Maar nog veel belangrijker: van lesbezoeken kan iedereen wat leren en dat is dan ook de kracht van een lesbezoek. Wat je precies kunt doen met en leren van lesbezoeken? Daarover later meer.
Meer weten?
Wil je meer weten over het begeleiden van startende leraren, het implementeren van een begeleidingstraject of het effectiever uitvoeren van lesbezoeken? Neem gerust eens vrijblijvend contact met mij op.
Ben je docent en wil je graag een e-learning volgen of door mij gecoacht worden? Kijk hier voor meer informatie!
