Binnenkort ga jij misschien wel je allereerste les geven. Dat is een spannende gedachte. Nog spannender wordt het als mensen om je heen gaan vertellen dat die eerste les jouw eerste indruk als docent voor de klas is en je allerlei tips voor tijdens je eerste les gaan geven. Toen ik net startte hoorde ik zelfs dat de rest van het schooljaar afhing van mijn allereerste les. Lekker geruststellende gedachte als je niet alleen je eerste les van het jaar, maar ook de eerste les van je leven gaat geven! Hoewel die eerste les best belangrijk is en het fijn is al die les goed verloopt (we doen het allemaal lekkerder op succeservaringen), is het echt niet zo dat de rest van het jaar afhankelijk is van die ene les. Zo! Ik hoop dat dat je in ieder geval een beetje geruststelt!
Niet geheel onbelangrijk
Aan de andere kant: die goedbedoelde adviezen van ervaren collega’s komen natuurlijk ook niet helemaal uit de lucht vallen. Ze zijn heus wel ergens op gebaseerd. Meestal op eigen ervaringen. Eerste les(sen) die niet helemaal lekker verliepen, waardoor de start van een jaar stroef verliep. Een goede start is daarom best prettig en zo’n eerste les is dus niet geheel onbelangrijk. En de tips van ervaren collega’s zijn in veel gevallen heel waardevol. Ze helpen je op weg, ze zorgen ervoor dat je niet alles opnieuw en zelfstandig hoeft te ontdekken, het geeft je het vertrouwen dat het allemaal wel goed komt, maar het kan je ook onzeker maken. Vraag daarom altijd om tips en advies, kijk mee bij collega’s of laat collega’s bij jou meekijken, maar probeer wel in de gaten te houden wat bij jou past en welke tips en adviezen bijdragen aan jouw ontwikkeling als leraar.
Uiteraard heb ik ook tips voor je. Tips om je eerste les of lessen goed te laten verlopen. En ook hiervoor geldt: pik mee wat voor jou goed voelt, waarvan jij denkt te kunnen gaan groeien als leraar en laat de rest lekker voor wat het is!
Praktische tips voor tijdens je eerste les
- Zorg dat je je comfortabel voelt
Je comfortabel voelen is voor iedereen anders en ik kan natuurlijk niet zeggen wat je precies moet doen om dit voor elkaar te krijgen, maar wat ik hiermee bedoel is: ga niet ineens experimenteren met een nieuwe kleding- of haarstijl op je eerste dag voor de klas. Als dat bij jou past en je je daar goed bij voelt, dan moet je dat zeker doen. Maar als dat niet zo is, dan raad ik je aan dit even uit te stellen. Trek iets aan waar je je prettig bij voelt, neem een fijne beker mee voor je koffie of thee en zorg voor een lekkere lunch. - Schrijf op!
Tijdens je eerste dagen/weken/maanden krijg je veel informatie. Ook als je al eerder op een school werkte of stageliep en al wat ervaring opgedaan hebt, blijkt dat iedere school de dingen toch net iets anders aanpakt. Veel nieuwe mensen, nieuwe regels, nieuwe gewoontes, nieuwe visie, ander gebouw, andere indeling, nieuw rooster, kortom: heel veel nieuwe dingen. En die dingen ga je ongetwijfeld vergeten als je ze niet opschrijft. Net als de vragen die je misschien hebt op en zou willen stellen. Soms moet je die even parkeren voor dat daar tijd voor is en dan blijkt dat je ze vergeten bent als je ze kunt stellen! Superonhandig. Dus: neem een schriftje mee en schrijf alles op! - Zorg dat je op tijd in je lokaal bent
Misschien een logische, maar wel belangrijke tip is: zorg dat je op tijd bent. Soms is het lastig om op tijd in een lokaal te zijn, omdat er in het lesuur ervoor al lesgegeven wordt door iemand anders. Als dat het geval is, probeer dan toch op tijd aanwezig te zijn. Je kan dan snel naar binnen na de les en zorgt ervoor dat jij al in het lokaal bent voordat je leerlingen komen. Door al aanwezig te zijn, hebben leerlingen het gevoel dat zij bij jou binnenkomen. Je hebt op die manier ook meer controle over de situatie: je kunt iedere leerling groeten en even aankijken om de stemming te peilen. Je kunt ook ingrijpen als het te luidruchtig gaat. Als jij als laatste het lokaal in loopt en de leerlingen zitten al lol trappend op de tafels, dan heb je een andere startpositie. Als je nieuw bent op school is het dus belangrijk om van te voren tijd te steken in het leren kennen van de school en het gebouw. In dit artikel schreef ik al hoe je jezelf goed kunt voorbereiden voordat de school start. En hier vertel ik over een roosterspeurtocht voor leerlingen, maar je kunt hem natuurlijk ook zelf uitvoeren! - Maak contact
Er zijn veel verschillende type leerlingen. Sommigen willen direct alles van jou weten of alles over zichzelf vertellen. Anderen willen liever de kat uit de boom kijken. Toch geldt in vrijwel alle gevallen dat leerlingen gezien willen worden. Een band krijgen met je leerlingen is een proces, dat lukt niet in een dag, een week of een maand. Het is iets dat moet groeien en dus moet jij er tijd en energie in steken. Wel is het goed om er direct mee te beginnen. Niet te opvallend, daar prikken leerlingen snel doorheen. Maar er zijn een aantal kleine stappen die je tijdens je eerste les al kunt zetten. Ga om te beginnen aan de deur staan als de les begint. Een hand geven is op dit moment even niet mogelijk, maar je kunt wel iedere leerling welkom heten en ze (proberen) even in de ogen te kijken. Vooral jongere leerlingen vinden het heel fijn. Oudere leerlingen lijken soms wat onverschilliger, maar mijn ervaring is dat aandacht ook bij hen goed doet. Door tijdens je eerste lessen al open te staan voor contact met iedere leerling, zet je een goede basis neer voor de rest van het jaar. - Wat vertel je wel en wat vertel je niet?
Ik gaf al aan dat leerlingen over het algemeen erg nieuwsgierig zijn. Ze willen graag weten wie jij bent. Of eigenlijk: wat voor vlees ze in de kuip hebben. Laat je niet overvallen door een regen aan vragen. Als dit namelijk onverwacht gebeurt, kan je wel eens dingen vertellen die je eigenlijk helemaal niet wilde delen. Denk dus goed na over wat jij wel en niet over jezelf wil prijsgeven. Zelf vertel ik altijd mijn naam, welk vak ik geef (sommige mensen geven meerdere vakken) en wat ik naast lesgeven nog meer op school doe. Ik vertel vaak ook dat ik studeer en dat ik dus weet hoe stom het soms kan zijn om te moeten leren terwijl je eigenlijk iets anders wil doen. Zelf heb ik er geen moeite mee om te vertellen hoe oud ik ben, dat ik getrouwd ben en dat ik vijf kinderen heb. Wat ik echter nooit met mijn leerlingen deel is hoe mijn kinderen heten en waar ze op school zitten. Ik geef namelijk les in de regio waar ik woon en de puberwereld is een kleine wereld. Daar ligt dus mijn grens. - Hoe bereikbaar ben je?
Het is aan te raden om leerlingen te vertellen hoe ze jou kunnen bereiken en op welke dagen je werkt. Je geeft dan ook direct aan dat je dus op die dagen zal reageren op hun berichten. Leerlingen willen namelijk het liefste dat je ze binnen vijf minuten antwoord geeft. Maar jij bent niet verplicht om op je vrije dag te reageren. Dit schept dus direct duidelijkheid! Het is verstandig van te voren na te denken over de dingen die je over jezelf wil vertellen. Eventueel verwerk je deze informatie in de PowerPoint die je laat zien. - Denk na over de invulling van de eerste les
Zorg tijdens deze eerste les voor een afwisseling in werkvormen. Natuurlijk start je de les met en introductie waarin je wat vertelt over jezelf en over de in jouw lokaal geldende regels. Maar een hele les praten raad ik niet aan. Tenzij je de mentor of coach bent of leerkracht in het basisonderwijs, dan praat je over het algemeen wat meer tijdens je lessen. Maar ook dan is het aan te raden om actief zijn af te wisselen met langere periodes praten. De hele week staat in het teken van introductie en praten, dus leerlingen hebben daarvoor niet voldoende concentratie. Je kunt overwegen om direct met de lesstof te beginnen, maar je kunt ook een actieve werkvorm bedenken. Eentje waarbij jij de leerlingen leert kennen. Hier lees je meer over introductiewerkvormen voor de eerste week. - Plan vooruit
Probeer je lessen al een beetje vooruit te plannen. Kijk naar het grote geheel (het schooljaar) en verdeel dit in stukken. Check, voordat je dit gaat doen, ook vooral of hier al afspraken over gemaakt zijn en informatie beschikbaar is. Zonder als je dubbel werk doet. Een plan voor het hele jaar geeft je overzicht en inzicht. Heel fijn gedurende het schooljaar om even terug te kunnen vallen op die planning om te bekijken of je nog op schema ligt.
Meer klassenmanagement en lesopbouw?
Op dit moment lopen er twee e-learnings waarin klassenmanagement in meer of mindere mate centraal staat. De korte e-learning Starten in het onderwijs: basistips en de uitgebreide e-learning Praktisch klassenmanagement. Regelmatig geef ik een masterclass over het ontwikkelen van lesmateriaal of lesopbouw.
Opeens weet je het…
Je wordt leraar! In dit boek beschrijf ik precies welke keuzes je moet maken, welke zaken je moet overwegen, welke opties je hebt en waar die opties je brengen. Met recht een praktische leidraad om jezelf te dirigeren naar een omscholingstraject dat zo goed mogelijk bij jou past!
Je kunt ook met mijn om de (virtuele) tafel en een studiekeuzetraject aangaan. We gaan dan samen op zoek naar de antwoorden op alle vragen die ik je wil stellen voordat je een definitief besluit neemt. Op zoek naar een traject dat bij jou past en de kans van slagen daardoor ook zo groot mogelijk maakt. Wil je daarover meer lezen? Klik dan hier!
