Bijna zomervakantie! Meestal begint het gevoel aan het einde van de meivakantie. De laatste (lange) vakantie voordat het schooljaar ten einde komt. Een lange, zonnige zomer ligt in het verschiet en niet alleen jij als leraar, maar ook jouw leerlingen ruiken de vrijheid. En dat merk je, want ze worden drukker en drukker. Zeker als het dan ook nog eens mooi weer wordt voordat die zomer daadwerkelijk inzet en jullie al zwetend en puffend in de klas zitten (en zij dus niets liever zouden doen dan ergens in het water springen), worden die laatste weken een uitdaging.
Zo aan het einde van het jaar, met steeds mooier en warmer wordend weer, andere behoeften en dromend over zonnige orden zou het heerlijk zijn om het jaar rustig te kunnen afsluiten. Alle losse eindjes aan elkaar knopen. Nog wat nakijkwerk, rapporten schrijven en dan lekker afscheid nemen. Maar… het tegenovergestelde is over het algemeen waar! Want een beetje leraar weet: na de meivakantie moet ik volgas knallen! Schoolreizen, oudergesprekken, toetsweken, examens, kamp, musical, het nieuwe schooljaar voorbereiden, de formatie rond krijgen, rapportvergaderingen, overdrachten, losse eindjes afronden, nakijken, teamuitjes en ga maar door! Dat hoort bij het onderwijs en op de een of andere manier verandert het nooit. Natuurlijk zijn er scholen die kamp, werkweken of schoolreisjes verplaatsen naar eerder in het jaar. Maar het gros van de scholen stopt alles in die laatste weken. Vanaf de meivakantie tot aan de zomer zijn, afhankelijk van je regio, zo’n zes tot acht weken en die zitten tot de nok toe vol!
Pittige weken
Het zijn vaak pittige weken en, naast de start van het jaar, ook de weken waarin ik de meeste vragen krijg over klassenmanagement en orde houden. Er ontstaan vaker problemen in groepen en tijdens lessen. En dat komt enerzijds door de langere meivakantie van (meestal) twee weken, precies genoeg om uit het groepsproces te raken en dit weer op te moeten bouwen (hetzij in een verkorte versie). En anderzijds dus die vrijheid die lonkt en waar leerlingen erg gevoelig voor zijn. Zodra de zon schijnt en de temperatuur wordt aangenaam, is het ook gewoon moeilijker om je te concentreren en te motiveren voor nog een paar weken school.
En precies in die periode moet er veel. En niet alleen jij hebt veel op je bordje. Ook de leerlingen. Heel vaak hangt het voor leerlingen van die laatste weken af of ze wel of niet overgaan (of slagen). Verder geldt ook voor hen dat er veel moet gebeuren, want naast de verplichtingen op school, zijn er ongetwijfeld ook verplichtingen thuis en op de (sport)club. Want ook hier wordt het jaar afgesloten.
Keihard moeten presteren als je eigenlijk al flink toe bent aan vakantie. De laatste energie en motivatie uit je leerlingen trekken, terwijl je zelf misschien ook wel een oppepbeurt kunt gebruiken. Gezellig tafelen met teamleden, een dag in de bus voor een schoolreisje of sollicitatiegesprekken voeren, terwijl je eigenlijk bezig wilt met de musical. Die laatste periode van het jaar vraagt veel van docenten en leerlingen. En aangezien er tot op heden niet veel verandert aan de situatie, kun je jezelf maar beter voorbereiden op deze weken om er zo goed mogelijk doorheen te komen.
Een paar tips:
- Plannen, plannen, plannen
Juist nu is het verstandig om zo goed mogelijk te plannen. En het liefste neem je dan niet alleen je werkactiviteiten mee, maar ook de dingen die je thuis moet doen. Of bijvoorbeeld je kinderen, want als je kinderen hebt dan sluit je vaak niet alleen je eigen schooljaar af, maar ook het schooljaar van je kinderen. Door te plannen krijg overzicht, het wil niet zeggen dat je alles volledig volgens die planning moet doen. Planningen zijn er om aangepast te worden als ze niet lekker lopen, dus dat is geen probleem. Plannen helpt je wel om overzichtelijk te krijgen wat er in ieder geval moet gebeuren en wanneer je op welke plek moet zijn (in het geval van vaste afspraken als oudergesprekken of rapportvergaderingen). - Doe alleen wat echt moet
Hoewel leraren erom bekend staan dat ze in veel gevallen perfectionistisch zijn en dingen zelf willen doen, is het zeker aan te raden om dit idee te laten varen. Om te beginnen: doe alleen wat echt moet. In die laatste weken heb je vaak wat meer gebrek aan motivatie en je hebt een flinke verantwoordelijkheid om het gebrek aan motivatie bij je leerlingen te compenseren, dus beperk je tot wat echt moet. De laatste schoolweken zijn niet direct de ideale tijd om een nieuwe manier van werken te implementeren (bijvoorbeeld). - Laat perfectionisme varen
Waarmee ik niet wil zeggen dat je dus maar moet aanrommelen en er een zooitje van mag maken. Dat is echt iets anders. Maar je kunt, als je al heel moe en druk bent, nu eenmaal niet alles perfect doen. Je kunt ook proberen selectief perfectionistisch te zijn. Bijvoorbeeld wel heel secuur nakijken, maar niet ook nog al je lessen voor de eerste periode van het nieuwe schooljaar al voorbereiden. Om maar iets te noemen. En als je wel graag al het nieuwe schooljaar voorbereidt (wat in de basis heel goed is als je het mij vraagt, het geeft juist weer aan het begin van het schooljaar meer rust), doe dit dan alleen voor de eerste week. Of maak een planning voor de eerste periode, maar werk nog niet alle lessen in detail uit. - Delegeren of uitstellen
Kun je leren! Echt waar! Niet alles hoeft door jou gedaan te worden. En dit geldt op school en thuis. Een wat groter kind kan best uit school even de vaatwasser uitruimen, zodat jij als je gaat koken niet eerst daar moet beginnen (nee hoor, ik spreek niet uit eigen ervaringen ;)). Maar dit geldt ook op school. Je hoeft niet alles (direct) te doen. Ga eens bij collega’s na of zij toevallig ook ergens mee bezig zijn. Misschien kunnen jullie taken verdelen of samenvoegen. Krijg je het ene verzoek na het andere verzoek? Reageer zoveel mogelijk op mensen, maar geef ook gewoon aan als je nu geen tijd hebt om aan hun verzoek te voldoen. Geef aan wanneer je hier wel tijd voor zou hebben (je planning!). Die ander kan dan bepalen of dat op tijd is of dat ze toch bij een ander aankloppen met hun verzoek. - Nee zeggen mag!
Soms zit je agenda gewoon vol. Dan is de tijd op en is er geen plek meer voor nog meer taken. Nee zeggen is heel erg prima! Maar misschien wel heel moeilijk, kijk maar naar punt 3. - Ga niet het wiel opnieuw uitvinden
Bijna alles in het onderwijs is al eens gedaan. En hoewel ik voorstander ben van vernieuwing, verandering en verbetering, vind ik het minstens zo belangrijk dat leraren het einde van het jaar halen, kunnen genieten van hun vakantie en energiek weer starten na die vakantie. Dus: krijg je een taak die je eerder nog niet hebt gedaan? Ga niet het wiel opnieuw uitvingen, maar ga op zoek naar diegene die hier al wel ervaring mee heeft en vraag hem/haar. Vernieuwing, verandering en verbetering van deze taak kan altijd nog, op een later en rustiger moment. - Studeer je (ook) nog?
Dan komt je studie voor andere taken en in principe vind ik dat jouw werkgever dat ook zou moeten vinden (is helaas nogal eens anders). Waarom? Jij moet straks voor de klas en dat moet bevoegd. Je hebt een beperkte tijd om die bevoegdheid te halen en als dit niet lukt, dan mogen/moeten scholen je laten gaan. En dan sta jij op straat en heb je nog geen diploma. Natuurlijk kom je in de huidige tijd wel weer aan een baan, maar zeg nou eerlijk: jij wilt toch ook niet dat jouw studie een tienjarenplan wordt? Nee, dat lijkt mij ook niet! Dus: je studie gaat voor en je moet daar de ruimte voor krijgen! Eis die ruimte dus ook gewoon op. Argumenten genoeg.
