Hoe houd je leerlingen aan het werk?

Grote paniek! Je hebt een leuke les voorbereid. Je hebt gedacht aan afwisseling. Je hebt een leuke opdracht toegevoegd en nagedacht over de groepjes. Kan niet mislukken dus! Vol enthousiasme ga je aan de slag en dan blijkt dat het toch niet helemaal gaat zoals jij verwacht had. Leerlingen stellen vragen waar je niet aan het gedacht of ze gaan niet aan het werk. Ze roepen dat ze het stom vinden. Of, ook een leuke, ze zijn na vijf minuten klaar en gaan gezellig met elkaar in gesprek over wat ze het weekend gedaan hebben en/of wat ze komend weekend gaan doen.

Lessen voorbereiden is nog niet zo makkelijk

Zeker niet als je je hoofd boven het maaiveld uitsteekt en het aandurft om de touwtjes iets te laten vieren, activerende werkvormen in te zetten, in groepjes te werken en de leerlingen enige verantwoordelijkheid geeft. Als starter kan dit allemaal net even te veel van het goede zijn en het kan daardoor lijken of leerlingen niet aan het werk gaan/willen of niet aan het werk te houden zijn. Soms is dat zo, maar vaak is het toch iets in jouw voorbereiding of didactiek wat ervoor zorgt dat ze niet aan de slag gaan of blijven. In dit artikel bespreek ik een aantal dingen die je kunt ervaren en geef ik tips hoe je hiermee om kunt gaan.

1. Leerlingen gaan niet aan het werk – Er speelt iets Redenen genoeg waarom leerlingen niet aan het werk gaan. Ze komen net jouw les binnen. Wellicht is er iets gebeurt op de gang of onderweg naar school. Iets wat jij niet hebt meegekregen, maar wat wel speelt in de klas of bij een deel van de klas. Leerlingen hebben de rust niet om aan de slag te gaan. Probeer erachter te komen of dit aan de hand is. Speelt er iets? Probeer het niet op te lossen in de les (het is ook vaak niet aan jou om dit te doen), maar geef wel aan dat je begrijpt dat ze hiervan onder de indruk zijn. Vraag ze vervolgens wel of ze het even kunnen parkeren zodat jullie nu aan de slag kunnen. Een dergelijk gesprek is vaak voldoende voor een omslag. Jij geeft aan je leerlingen te zien en te horen en dat voelt goed voor de leerlingen.
2. Leerlingen gaan niet aan de slag – er is iets niet duidelijk Als het om gamen of social media gaat, dan hebben pubers aan een half woord genoeg. Maar gaat het om een opdracht in de les doen? Dan is het toch al gauw vaag en onduidelijk. Zeker in de onderbouw (middelbare school) hoor ik dit vaak terugkomen. Voor veel leerlingen is dit ook zo overigens! Maar in sommige gevallen vraag ik het me oprecht af. Hoe dan ook, mijn ervaring is dat hoe duidelijker en concreter jij bent, hoe beter leerlingen aan de slag gaan. Zeker als startende docent is soms even zoeken naar hoe duidelijk ook echt duidelijk is en hoe concreet ook echt concreet is. Je kunt hier best met je leerlingen over praten overigens. Vraag ze na een les om feedback op jouw uitleg en opdracht. Neem die feedback ook serieus! Je kunt er echt veel van leren.
3. Leerlingen zijn te snel klaar – Lesplanningsformulier Hoe goed je ook denkt te kunnen inschatten hoe lang leerlingen over een opdracht doen, het valt toch heel vaak tegen. Regelmatig zijn leerlingen veel sneller klaar dan je verwacht. Reden? Dat kan verschillen. Sommige leerlingen willen gewoon snel klaar zijn en raffelen hun werk af of slaan stappen over. In zo’n geval kan het lonen om flink door de klas te lopen en bij leerlingen te kijken hoe het gaat. Wijs ze op overgeslagen stappen, leg uit hoe belangrijk het is om die ook te doen. Meestal gaan leerlingen dan wel weer aan de slag. Soms is een opdracht ook gewoon sneller afgerond dan jij verwacht. In zo’n geval is het goed om altijd iets achter de hand te hebben. Denk hierbij aan een korte opdracht voor als iemand al klaar is. Voorbeeld is een woordzoeker of een quiz. Je kunt er ook voor kiezen om leerlingen een leesboek mee te laten nemen. Ze gaan hier dan in lezen als ze klaar zijn. Voordeel is dat jij ziet wie er al klaar is.
4. Aansluiten bij de belevingswereld van leerlingen Misschien heb je een opdracht gemaakt die jij heel leuk vindt. Maar vinden leerlingen dat ook? Past het bij pubers, kinderen, studenten, kortom: de doelgroep die jij lesgeeft? Als het niet aansluit, dan heeft het ook de interesse niet. En hoewel ik van mening ben dat niet alles wat we op school doen altijd maar leuk moet zijn, is het wel belangrijk om enigszins aan te sluiten bij de interesses van jouw doelgroep. Kijk dus nog eens kritisch naar je werk. Kan je nog iets aanpassen?

Opeens weet je het…

Je wordt leraar! In dit boek beschrijf ik precies welke keuzes je moet maken, welke zaken je moet overwegen, welke opties je hebt en waar die opties je brengen. Met recht een praktische leidraad om jezelf te dirigeren naar een omscholingstraject dat zo goed mogelijk bij jou past! Of bekijk de website van De Lerarenwaaier! Er zijn inmiddels drie Lerarenwaaiers: Klassenmanagement, Werkvormen en Het mentoraat. De Lerarenwaaiers, ieder met een eigen kleur, helpen je met praktische tips die je zo in je tas stopt!