Presenteren
Vorige week deed ik een werkvorm in mijn klassen waarbij leerlingen zelf aan de slag gingen met de lesstof. Ze moesten op onderzoek uit gaan en ze moesten de lesstof zodanig verwerken dat ze het aan hun klasgenoten konden uitleggen. Om al die informatie te ordenen moesten ze een poster maken: een presentatie poster. Dat hield dus ook in dat de leerlingen aan het einde van de les de poster daadwerkelijk moesten presenteren.
Hoe ging ik te werk?
Ik gebruikte lesstof die we al behandeld hadden. We gaan richting de toetsweek en we hebben bijna alle lesstof voor de toetsweek al behandeld. Het was dus mogelijk om zonder verdere instructie over de lesstof aan de slag te gaan.
Bij Flipping the Classroom draai je namelijk je les om, waardoor je instructie geeft buiten de les om. In mijn geval was dit dus niet 
nodig. Ik verdeelde de lesstof (werkwoord spelling in dit geval) over vijf groepjes. Ieder groepje behandelde de stof van een hoofdstuk. De groepjes bestonden uit twee of drie personen. De leerlingen verdeelden de taken: wie schrijft, wie verzameld, wie houdt de tijd bij etc. en gingen aan de slag. Ik had een blokuur en duidelijk aangegeven hoe lang leerlingen aan de poster konden werken. Ik gebruikte hiervoor een handige tool die een klok op het bord liet zien. Toen de tijd om was, was het tijd om de poster te presenteren.
Waarom presenteren?
Om te beginnen merk ik dat wij binnen het vak Nederlands te weinig tijd besteden aan het onderdeel spreken (het gaat meestal toch om begrijpend lezen, grammatica, spelling). En dat terwijl dit wel een heel belangrijk onderdeel is. In de bovenbouw wordt namelijk verwacht dat je deelneemt aan een debat. En ook moet je voor meerdere vakken een mondeling doen. Maar ook later is spreken belangrijk. Tijdens een sollicitatiegesprek is het fijn als je weet hoe je jezelf kunt presenteren. En steeds vaker komt het voor dat je echt een pitch of presentatie over jezelf moet geven.
Belangrijk dus, maar er is een maar…
Hoewel spreken in het openbaar, presenteren en pitchen belangrijke vaardigheden zijn om te beheersen, is het ook zo dat veel leerlingen dit hele spannende vaardigheden vinden. En in sommige gevallen vinden leerlingen het zelfs doodeng! Met mijn spontane en onaangekondigde actie nam ik dus wel een risico. Wat gebeurt er als iemand weigert, bang wordt, niet durft of een totale black-out krijgt? De opdracht werd niet becijferd en was niet verplicht voor het pto. Dus in die zin lag er ook weer niet zo veel druk op. Ik moest het dus mooi verkopen en ik moest ook heel duidelijk zijn: niets moet.
Aanbieden, maar niet forceren
Zelf ben ik van mening dat leerlingen wel in de gelegenheid gesteld moeten worden om te oefenen met presenteren. Daarom voeg ik dit element een aantal keer per jaar toe aan mijn opdrachten. Ik probeer daar dan wel zo min mogelijk druk op te leggen en het zo laagdrempelig mogelijk te maken.
Natuurlijk heb ik wel eens leerlingen die dicht klappen of niet willen. Ik vind het belangrijk om te zorgen voor een klimaat in mijn klas waarin dit gezegd mag worden, zonder dat leerlingen onderling vervelend tegen elkaar gaan doen. Wat mij betreft is dat dan ook een van de belangrijkste voorwaarden om presenteren te koppelen aan werkvormen: zorg voor veiligheid in de klas.
Maar er is meer wat je kan doen om het presenteren als opdracht te laten slagen. Hier een paar tips voor als je leerlingen in de klas hebt waarvan je weet (of misschien wel niet weet) dat ze er moeite mee hebben:
- Het liefste geef je ruim van te voren aan dat een presentatie opdracht eraan komt.
Ik heb als feedback van leerlingen wel eens teruggekregen dat ze presenteren eng vinden, maar dat ze het onmogelijk vinden als ze erdoor worden overvallen. Als ze van te voren weten dat het eraan komt, dan kunnen ze zich erop voorbereiden en is het soms toch minder eng. Aan de andere kant weet ik ook dat er leerlingen zijn die zich dan juist een paar weken gaan zitten opvreten. Het is dus behoorlijk afhankelijk van de persoon. - Zorg voor een escape.
In de lijn van ‘aanbieden, maar niet forceren’. Ja ik vind dat leerlingen moeten leren presenteren, maar niet ten koste van alles. En daarom vind ik het belangrijk om een escape aan te bieden. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid om het niet op dat moment voor de hele klas te doen, maar op een later tijdstip en alleen voor jou. Of, ook een mogelijkheid, je laat de desbetreffende leerling 3 klasgenoten uitkiezen die hij/zij vertrouwt en op een later tijdstip houdt de leerling zijn/haar presentatie voor deze leerlingen en jou als leerkracht. - In duo’s of groepjes presenteren.
Het maakt voor veel leerlingen wel uit of ze alleen of met iemand samen mogen presenteren. Je kunt je wat verschuilen achter de ander en (nog beter) je kunt je optrekken aan die ander. Als je mag samenwerken met iemand die niet bang is, kan dat stimuleren. Goed voorbeeld doet goed volgen. - Niet te lang
Het is misschien een inkoppertje, maar maak de opdracht niet te lang. Een presentatie van een minuut of drie tot vijf is voor een opdracht als deze lang genoeg. Het gaat niet zozeer om de lengte, het gaat om de ervaring. Je kunt dit later uitbreiden met andere vormen van presenteren en de lengte van de presentatie kan je dan ook uitbreiden.
Ik had geluk
Ik geef voornamelijk les aan Technasium klassen en deze leerlingen moeten gedurende het hele jaar regelmatig presenteren. Dat is onderdeel van die stroming. Dus als ik deze klassen ‘verras’ met nog een presentatie, dan zijn ze niet zo snel onder de indruk. Zeker als het gaat om een kleine presentatie met een duo.
Meer inspiratie? Volg mijn online cursus Werkvormen voor iedere les!
Ben je op zoek naar nog meer inspiratie rondom werkvormen en het gebruik van online tools? Volg dan mijn online cursus Werkvormen voor iedere les. Daarin leer je heel veel verschillende werkvormen toepassen, maar is er ook aandacht voor
motivatie bij leerlingen stimuleren en onderzoeken wat voor docent jij bent! En natuurlijk bespreken we ook verschillende online tools.
Geen zin in een cursus, maar wel op zoek naar nog meer werkvormen? Kies dan voor het e-book Werkvormen!
Ben je benieuwd of Flipping the classroom iets voor jou is? Bekijk dan eens de korte online cursus!
