Sinds dit jaar werken wij op mijn school zoveel mogelijk formatief. De summatieve toetsmomenten zijn zoveel mogelijk uit het programma geschrapt. We werken met vijf toetsweken, waarin niet ieder vak iedere toetsweek een summatieve toets mag afnemen. Gedurende het hele jaar evalueren we formatief, geven we feedback en kijken we samen met leerlingen naar wat zij nodig hebben voor een vervolgstap in hun leerproces. Nu we vooral op afstand werken is formatief evalueren nog belangrijker. Een van de manieren die ik gebruik is formatief evalueren met Forms.
Wat is formatief evalueren?
Het idee is dat cijfers an sich niet voldoende informatie geven over het leerproces van leerlingen en dat leerlingen ook niet veel leren van het ontvangen van een cijfer. Bij formatief evalueren gaat het meer om inzicht krijgen in het leerproces van de leerling (ook of eigenlijk voornamelijk voor de leerling zelf), het geven van feedback op dit leerproces, het evalueren van dit leerproces om erachter te komen wat een leerling nodig heeft om een stap vooruit te zetten. Hoe meer inzicht een leerling heeft in zijn eigen leerproces, hoe beter hij ook weet wat hij nodig heeft. Voor de duidelijkheid: deze uitleg is kort door de bocht. Overigens wil dit niet zeggen dat het krijgen van een cijfer niet kan bijdragen aan dit proces, je moet het dan wel goed inzetten en met de resultaten aan het werk gaan. Er zit een hele theorie achter formatief evalueren, maar dat is voor dit moment te veel om op in te gaan. Wil je er meer over lezen? Kijk dan eens hier.
Inzicht geven in het leerproces
In dit artikel wil ik een hulpmiddel bespreken voor formatief evalueren. Dit is er een van velen. Er zijn natuurlijk veel meer tools en werkvormen die je kunt inzetten. De laatste periode van dit jaar geven wij niet de geplande summatieve toets. We behandelen deze periode grammatica in havo 3 en in principe is dit de laatste keer dat ze dit zo uitgebreid behandelen. In havo 4 en havo 5 komt dit slechts zijdelings aan bod, terwijl wel van hen verwacht wordt dat ze een goede zinsopbouw kunnen maken. Kortom, hoewel er niet getoetst wordt voor een cijfer is het onderwerp wel belangrijk en wil ik graag dat de leerlingen en ik zelf inzicht hebben in het leerproces en de mate van begrip.
Formatief evalueren met Forms
We geven dus geen toetsen in deze laatste periode, maar soms is het (ook als leerling) wel fijn om te weten of je de stof begrijpt en kan toepassen. Om dit inzicht krijgen maak ik toetsjes in Forms. De leerlingen maken deze toetsjes en krijgen direct de antwoorden te zien. Het geeft ze inzicht in de mate waarin ze de stof begrijpen, maar ook welke onderdelen ze wel en welke onderdelen ze niet begrijpen. Op basis van de resultaten kunnen ze zelf inschatten welke onderdelen ze nog extra aandacht moeten geven. Maar ze kunnen ook op basis van de resultaten een gesprekje met mij aangaan of vragen over de inhoud van de stof formuleren.
Hoe kun je formatief evalueren met Forms?
Wanneer je naar Forms gaat is het mogelijk om te kiezen voor quiz. Hier kun je vragen maken voor je leerlingen. Je kunt kiezen voor meerkeuzevragen, open vragen en meer. Na het maken van de vragen kun je het juiste antwoord aangeven en/of er punten per vraag aan hangen.
Wanneer je open vragen gebruikt kun je, naast het antwoord, ook aangeven waarom dit het juiste antwoord is. Zo geef je je leerlingen direct nog een extra keer uitleg.
Hoewel bij formatief evalueren cijfers niet zomaar worden gegeven, kunnen ze wel worden ingezet om een volgende stap in het leerproces aan te geven. Zoals gezegd kun je in Forms per vraag aangeven hoeveel punten de vraag waard is. Dit kan handig zijn om je leerlingen te helpen bij het interpreteren en evalueren van hun toets en de vervolgstap. Wanneer de toets is gemaakt, de fouten bekend zijn en ook het behaalde aantal punten duidelijk zijn, kan de leerling met dit puntenaantal kijken wat hij/zij nu kan doen.
Zorg ervoor dat je een overzicht maakt om de resultaten te interpreteren. Stel dat je een toets hebt waar je 50 punten voor kunt halen, dan maak je een verdeling met drie opties:
- Optie 1 de leerling behaald 40 tot 50 punten, dit betekent dat hij/zij de stof voldoende onder de knie heeft en door kan naar het volgende onderdeel.
- Optie 2 de leerling behaald 20 tot 40 punten, dit betekent dat hij/zij een deel van de stof onder de knie heeft, maar nog niet alles. De leerling moet nagaan welke fouten hij heeft gemaakt en de stof die bij deze vraag hoort nog eens bekijken. Zijn er vragen of onduidelijkheden? Dan schrijft de leerling deze op en stelt ze aan de docent. Vervolgens maakt de leerling de toets nog een keer. Als dit goed gaat kan hij door naar het volgende onderdeel.
- Optie 3 de leerling behaald 0 tot 20 punten, dit betekent dat de leerling de stof in zijn geheel nog onvoldoende beheerst en nog niet door kan met het volgende onderdeel. De leerling meldt zich bij de docent en krijgt nogmaals uitleg en de gelegenheid om zijn vragen te stellen. Vervolgens maakt de leerling de toets nogmaals, als dit goed gaat kan hij door naar het volgende onderdeel.
Voor de duidelijkheid, dit is een manier om inzicht te krijgen en te creëren. Er zijn heel veel manieren om formatief te evalueren. Formatief evalueren met Forms is er een van. Het geeft jou en de leerling inzicht in de mate van het beheersen van de stof en zonder dat er een hard oordeel komt in de vorm van een cijfer, krijgt de leerling de kans zichzelf te verbeteren en zichzelf klaar te stomen voor de volgende stap in het leerproces.
Zeker bij een onderdeel als grammatica is het belangrijk om iedere stap goed te begrijpen, omdat het opbouwt. Een zin ontleden vraagt het nemen van een aantal stappen in een bepaalde volgorde. Iedere stap is daarbij belangrijk en moet dus goed begrepen worden. Door op deze manier te checken of dit begrip er is, weten docent en leerling of de volgende stap genomen kan worden.
